Wall Street Skandalları ve Krizleri

2. Wall Street Tarihindeki En Büyük Skandallar

2.1 Ponzi Dolandırıcılığı (Charles Ponzi – 1920)

• Ponzi, yatırımcılara yüksek getiri vaat ederek, yeni yatırımcılardan gelen parayla önceki yatırımcıları ödemeye dayalı bir sistem kurdu.

• Bu tür dolandırıcılık daha sonra “Ponzi Şeması” olarak adlandırıldı ve tarihte birçok kez tekrarlandı.

• Modern zamanlardaki en büyük Ponzi şemalarından biri Bernie Madoff tarafından yönetildi.

2.2 Enron Skandalı (2001)

• ABD’nin en büyük enerji şirketlerinden biri olan Enron, muhasebe sahtekârlığı yaparak yıllarca zararlarını gizledi.

• 2001 yılında şirketin mali sahtekârlığı ortaya çıktı ve 60 milyar dolarlık bir iflas yaşandı.

• Bu skandal sonrası, şirketlerin finansal raporlamalarını sıkılaştıran Sarbanes-Oxley Yasası kabul edildi.

2.3 Bernie Madoff ve Tarihin En Büyük Ponzi Şeması (2008)

• Bernie Madoff, 65 milyar dolarlık devasa bir Ponzi şeması kurarak binlerce yatırımcıyı dolandırdı.

• Yatırımcılarına istikrarlı yüksek getiri vaat eden Madoff, yeni yatırımlarla eski yatırımcıları ödedi.

• 2008’de finansal kriz sırasında bu sistem çöktü ve Madoff 150 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

2.4 Lehman Brothers’ın Çöküşü (2008 Krizi)

• Lehman Brothers, ABD’nin en büyük yatırım bankalarından biriydi.

• 2008’de subprime mortgage krizinin patlak vermesiyle birlikte bankanın 600 milyar dolarlık borcu olduğu ortaya çıktı.

• Lehman Brothers’ın iflası, 2008 Küresel Finans Krizi’ni tetikleyen en büyük olaylardan biri oldu.

2.5 Libor Manipülasyonu Skandalı (2012)

• Büyük bankalar, uluslararası faiz oranlarını belirleyen Libor oranlarını manipüle ederek milyarlarca dolarlık kazanç sağladı.

• Barclays, UBS, Deutsche Bank gibi büyük finans kuruluşları bu skandalda yer aldı.

• Bankalara milyarlarca dolarlık ceza kesildi ve finansal düzenlemeler sıkılaştırıldı.

3. Wall Street Tarihindeki Büyük Krizler

3.1 1929 Büyük Buhran

• 24 Ekim 1929’da “Kara Perşembe” olarak adlandırılan günde, Wall Street borsası büyük bir çöküş yaşadı.

• Yatırımcıların paniğe kapılarak hisse senetlerini hızla satmaları nedeniyle piyasa çöküşü hızlandı.

• Büyük Buhran, dünya çapında milyonlarca insanın işsiz kalmasına ve yıllarca süren bir ekonomik durgunluğa neden oldu.

3.2 1987 Kara Pazartesi

• 19 Ekim 1987’de Dow Jones Endeksi bir günde %22 değer kaybederek tarihin en büyük borsa çöküşlerinden birini yaşadı.

• Bilgisayar destekli otomatik alım-satım işlemlerinin tetiklediği panik satışlar, çöküşü hızlandırdı.

• Bu olaydan sonra borsalar, benzer krizlerin önüne geçebilmek için devre kesici sistemler geliştirdi.

3.3 2008 Küresel Finans Krizi

• ABD’deki bankaların yüksek riskli mortgage kredileri vermesi sonucu başlayan kriz, dünya ekonomisini sarsan büyük bir çöküşe dönüştü.

• Lehman Brothers’ın iflası ve bankaların batma tehlikesi nedeniyle ABD hükümeti devreye girerek trilyonlarca dolarlık kurtarma paketleri hazırladı.

• 2008 krizi sonrası finansal düzenlemeler sıkılaştırıldı ve bankaların risk yönetimi politikaları değiştirildi.

3.4 2020 COVID-19 Borsa Çöküşü

• COVID-19 pandemisinin etkisiyle Mart 2020’de borsa, tarihindeki en büyük günlük düşüşlerden bazılarını yaşadı.

• ABD Merkez Bankası (Fed) ve diğer büyük merkez bankaları piyasalara trilyonlarca dolar likidite sağlayarak durumu stabilize etmeye çalıştı.

4. Finansal Skandallar ve Krizlerin Sonuçları

Bu tür skandallar ve krizler, hem bireysel yatırımcıları hem de küresel ekonomiyi ciddi şekilde etkilemiştir. Bunların sonucunda:

• Daha sıkı finansal düzenlemeler getirilmiştir.

• Şirketlerin şeffaf raporlama yapması zorunlu hale gelmiştir.

• Küresel ekonomiye duyulan güven sarsılmış, yatırımcılar daha temkinli hale gelmiştir.

5. Skandallar ve Krizlerden Alınan Dersler

Wall Street tarihindeki skandallar ve krizler, finansal sistemin sürdürülebilir olması için önemli dersler sunmuştur:

• Şeffaflık ve Denetim: Finans kuruluşlarının daha sıkı denetlenmesi gerekmektedir.

• Risk Yönetimi: Aşırı kaldıraçlı ve spekülatif yatırımların kontrol altına alınması gerekir.

• Yatırımcı Eğitimi: Küçük yatırımcılar, piyasanın riskleri konusunda daha fazla bilinçlendirilmelidir.

Wall Street, finans dünyasının en büyük başarılarına ev sahipliği yaptığı kadar en büyük skandallarına ve krizlerine de tanıklık etmiştir. Bu olaylar, finans sektörünün ne kadar kırılgan olabileceğini ve düzenlemelerin önemini göstermektedir. Yatırımcılar, finansal tarih boyunca yaşanan bu skandallardan ve krizlerden ders çıkararak daha bilinçli hareket etmelidir.